Renovatie en verbouwing in het hart van de stad

Terugkeer van Slot Oostende

Middenin het hart van Goes was er al jaren een plek die niet meer leefde. Hier stonden een oude bioscoop en een voormalig restaurant. Beide al jaren gesloten. Natuurlijk waren er nog Goesenaren die wisten dat op deze plek ooit Slot Oostende had gestaan, maar, om het nog diplomatiek te zeggen: aan de uitstraling van dit stukje Goes zag je niks van die roemrijke geschiedenis af.

Ontdek meer over de historie van Slot Oostende

Slot Oostende is een gebouw vol verhalen. Deskundige gidsen gaan deze vertellen aan bezoekers tijdens rondleidingen die een uur duren. Deelnemers komen onder meer te weten of Jacoba van Beieren echt in het kasteel heeft gewoond, welke archeologische resten in de tuin zijn te zien en waar de kelder in de middeleeuwen voor werd gebruikt.

Rondleidingen ›

Potentieel

Het was wel een plek met potentieel. Er waren door de jaren heen meerdere plannen gemaakt. Uiteindelijk liepen die op niets uit omdat het een enorme klus was, letterlijk en figuurlijk, om er iets van de grond te krijgen. De gemeente Goes was dan ook bijzonder blij toen Anita Maas en Yamina Abdoun hun oog lieten vallen op de locatie. Wat begon als een relatief eenvoudige zoektocht naar een plek die groot genoeg was om al hun plannen in Goes te realiseren, viel bij het slot helemaal op zijn plaats. Het historische karakter gaf hun plannen en ambities nét dat beetje extra.

Plannen maken

De RDH hadden al meerdere keren plannen gemaakt voor een herontwikkeling van het gebied. Ze waren dus bekend met de materie en konden snel aan de slag. De missie was om het slot met behoud van zoveel mogelijk van de originele materialen te herbouwen, het gebouw een historisch verantwoorde uitstraling mee te geven en tegelijk iets neer te zetten dat helemaal van nu was. Een aantal van de ideeën die Anita Maas en Yamina Abdoun van het begin af aan hadden, pasten perfect bij de opzet van een slot. Zo wilden ze plaats bieden aan veel gasten, maar tegelijk wilden ze niet dat je ook maar ergens het gevoel zou krijgen tussen een massa mensen te zitten. De opbouw van een slot met meerdere zalen past daar perfect bij. In nauwe samenwerking werden de plannen uitgewerkt. Daar kwam ook nog de nodige research aan te pas. Omdat niet meer het hele slot overeind stond, was er speelruimte om een aantal details zelf in te vullen. Het idee was natuurlijk om dat zo historisch accuraat mogelijk te doen. Oude afbeeldingen van het slot werden geraadpleegd door de RDH om tot een zo goed mogelijk ontwerp te komen.

Slopen en pellen

En toen konden de handen uit de mouwen: er moest gesloopt en gebouwd worden en dat alles met veel oog voor het historische belang van deze unieke plek. Het slopen werkt bij een historische locatie anders dan zomaar een sloop. Hoewel er grote gedeeltes waren die verwijderd moesten worden, moest alles uitermate voorzichtig worden aangepakt. Er waren tenslotte ook veel gedeeltes die moesten blijven staan en er was ook allerlei bouwmateriaal dat hergebruikt kon worden. Dat wil niet zeggen dat er geen groot materieel werd ingezet. Af en toe kwamen er flinke machines aan te pas die uitermate precies te werk gingen. Op andere momenten was het eerder ontmantelwerk. De hele boel laagje voor laagje wegpellen tot het originele Slot Oostende bovenkwam. De gemeente Goes had al veel werk verricht door de hele bioscoop te slopen en de rest grotendeels te strippen.

Archeologie

Archeologen waren ook nauw betrokken bij de sloop en reconstructie. Voor hen was het een unieke kans om opgravingen te doen en meer te weten te komen over het originele slot. Op de plek van het voormalige Griekse restaurant kwam een gewelvenkelder in het zicht. De kelder was ontoegankelijk, maar de bovenkanten van de pilaren waren duidelijk in het zicht. Op deze plek kwamen ook de resten van een toren in het zicht. Een complete trap naar de gewelven werd blootgelegd. De traptredes waren nog volledig intact. De ingang was aan de kant van de gewelven waarschijnlijk al honderden jaren dichtgemetseld. Dat metselwerk is nu weggehaald en de trap is volledig in het zicht, mede dankzij een glasplaat in de hal.

Een nieuw leven voor oude materialen

Van tevoren is zorgvuldig bekeken welke muren en andere constructies van het originele Slot Oostende konden worden hersteld. Sommige stukken zoals de houten vloer uit de Ridderzaal waren niet meer te reden, maar de bouwmaterialen vaak nog wel. Die zijn zorgvuldig opzij gelegd en in het nieuwe Slot Oostende verwerkt.

Authentiek en nieuw

Een groot deel van de muren van het slot is een lappendeken van verschillende stenen. Samen vormen ze het verhaal van Slot Oostende door de eeuwen heen, inclusief alle verbouwingen en aanpassingen die er gedurende die lange geschiedenis zijn gemaakt.

Keldergewelven

Al eeuwenlang doen er geruchten de ronde over verborgen gangen onder Slot Oostende. De kelder was altijd al toegankelijk, maar het was spannend of deze ook constructief in goede staat zou zijn en wat er nog allemaal aangetroffen zou worden. Al snel bleek dat de gewelvenkelder in relatief goede staat verkeerde. In een van de muren zat een groot gat en een flinke scheur die aangepakt moesten worden, maar verder was de kelder bouwkundig nog in verrassend goede staat. Wel stond het grondwater er vrij hoog, dus ook daar moest naar gekeken worden. Uiteindelijk werd besloten om de ruimte van een nieuwe vloer te voorzien zodat deze waterdicht werd. Het water werd weggepompt en een nieuwe vloer met mooie uitsparingen voor de ondersteunende zuilen werd gerealiseerd. De gewelvenkelder is tijdens openingstijden van het slot altijd te bezoeken, tenzij er een evenement plaatsvindt.

Wateroverlast
in de kelder

Met het dempen van de slotgracht in begin 17e eeuw, begon een waterprobleem dat 400 jaar heeft voortgeduurd. De heer van Slot Oostende dempte de gracht en waarschijnlijk ontstond de wateroverlast in de kelder daarna vrijwel onmiddellijk. Het regenwater stroomde de kelder in, dwars door de poreuze muren. De oplossing was simpel. Er werd een meter grond in de kelder gegooid. Hierop kwam weer een tegelvloer. In 2016, exact 400 jaar na de demping van de gracht, voldeed deze oplossing niet meer. Het water stond in de winter van 2015 een meter boven de tegelvloer. Al dat water is er uitgepompt, een vrijwel constant proces, gedurende de eerste drie maanden van de restauratie.

Vervolgens is de grond uit de kelder geschept onder toezicht van een archeoloog. Er is weinig spectaculairs gevonden, maar wel heel veel etensresten, in de vorm van botten, botjes en graten. Momenteel wordt er nog gewerkt aan een rapport. We zullen binnenkort o.a. alles te weten komen over het menu van de vroegere bewoners van het Slot. De muren zijn waterdicht gemaakt. Het is er nog een beetje vochtig, zoals in een kelder te doen gebruikelijk is, maar de rubberlaarzen kunnen thuis gelaten worden. De kelder is een fantastische plek geworden.

De muren, een lappendeken

Iedere verbouwing kent tegenvallers, maar in een monument waarvan de basis 500 jaar oud is, is de kans op kostbare verrassingen nog groter. De eerste diende zich al heel snel aan. Omdat het slot een heel complex pand is met veel hoogteverschillen, wilde Anita, in ieder geval de begane grondvloer tot op het terras en in de serre, vanaf de entree van de Singelstraat zonder een enkele tree. Daarvoor moest de brouwzaal verlaagd. De vloer van de brouwzaal lag in het originele pand op hetzelfde niveau als de Ridderzaal, 80 cm hoger. Al gauw was duidelijk waarom. Een wirwar van muurtjes met puin kwam van onder de vloer. Er werd gestart met het slopen van de muurtjes en het verwijderden van het puin, maar toen de ploeg op tweederde van het pand was, bleek dat er slechts puin lag onder de vloer.

De buitenmuren waren direct op klei gebouwd. Het uitgraven stopte hier. Nu was ook duidelijk waarom de grond zo extreem hoog tegen de buitenmuren aan lag. Maar de mannen van Bouwgroep Peters zijn niet voor één gat te vangen, binnen een dag was er een plan. En met H-balken door de muur op gemetselde poeren om de muren te ondersteunen en een woud van steigers om het dak overeind te houden, kon meter voor meter grond weggehaald en een nieuwe fundering gemetseld worden. In de buurt van de bar, kan je de nieuwe stenen onder het oude metselwerk zien zitten.

Hoogtepunt

Een van de uitdagendste plekken van Slot Oostende om te realiseren was het bovenste gedeelte. Het originele dak zat er niet meer op en de archieven moesten geraadpleegd worden om afbeeldingen te vinden waarop de dakconstructie kon worden gebaseerd. Er waren meerdere opties, want door de eeuwen heen was Slot Oostende ook een paar keer verbouwd. Uiteindelijk werd gekozen voor een dak met een aantal speelse en in het zicht springende kantelen. Ook werd er een kap gemaakt met enorme houten spanten. Die zien alleen gasten die gebruik maken van de Torenzaal, maar ook daar wilden we zoveel mogelijk een historische uitstraling meegeven aan het pand. Het moment dat de spanten op hun plaats werden gehesen was een echt hoogtepunt. Een immense kraan kwam eraan te pas om dat karwei te klaren.

Hijsen met glas en ketels

Vanzelfsprekend zijn er ook allerlei nieuwe toevoegingen aan het slot die er in voorgaande eeuwen niet te vinden waren. Zo zit er een grote glazen wand in het hart van het Slot Oostende. Een brouwerij heeft er al eerder gezeten, maar een brouwerij zoals nu natuurlijk niet. De brouwketels moesten het slot in gehesen worden en omdat we onze gasten liefst zoveel mogelijk van ons werk laten zien, zitten de brouwketels achter een grote glazen wand. Die immense ruiten zijn ook op hun plaats gehesen.

Verbouwing rond het Slot

Tegelijkertijd met het project van Slot Oostende werden nog twee panden aangepakt. Het Poortgebouw en de Bottelarij. Dat eerste pand is volledig nieuw opgetrokken. De gemeente Goes wilde hier al heel lang een doorgang creëren van de Wijngaardstraat naar de kerken. Die kon zo ook gerealiseerd worden. Bovendien was het een prachtplek voor een aantal hotelkamers. Ook de Bottelarij werd aangepakt. Hier moest een goede werkruimte komen en de vergistingsketels moesten binnen gehesen worden. Als laatste was er de tuin. Waar eerst de bioscoop stond, kwamen nu prachtige oude kasteelmuren boven. Die werden van een nieuwe bovenlaag voorzien zodat u in die tuin over de originele muren kunt lopen.

Plannen

Met de afronding van de bouw van Slot Oostende zijn de plannen nog niet klaar. In het voorjaar van 2019 wordt de Herberg direct naast het slot geopend. Boven komen hotelkamers, beneden een Tuinzaal voor feesten en partijen. Ook worden er nog twee bijzondere Stads-appartementen gerealiseerd. En daarna…? Wie weet komen er nog meer nieuwe locaties bij. Het originele Slot Oostende is door de eeuwen heen meerdere keren verbouwd en het ziet ernaar uit dat de eigenaressen van het huidig slot ook niet zomaar klaar zijn met bouwen en het maken van nieuwe plannen.